Γιατί να το διαβάσω στην τάξη; Γιατί αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν μικροί και μεγάλοι ιστορία (και όχι μόνο...): "Ένας κόσμος σε κίνηση", της Μαρίζας Ντεκάστρο, Καλειδοσκόπιο

Μαρίζα Ντεκάστρο
Ένας κόσμος σε κίνηση, λίγο πριν...λίγο μετά το 1821
Επιστημονική επιμέλεια: Μανώλης Πατηνιώτης, Αριστοτέλης Τύμπας 
Καλειδοσκόπιο 

   Η συγγραφή ενός πληροφοριακού βιβλίου γνώσεων δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Η δυσκολία δεν έγκειται μόνο στην ακρίβεια, την αξιοπιστία, την εγκυρότητα και την αντικειμενικότητα των πληροφοριών, αλλά και στον τρόπο μετάδοσής τους. Πιο συγκεκριμένα η δυσκολία στο να επιλέξει ένας νέος αναγνώστης ένα βιβλίο γνώσεων βρίσκεται στην ελκυστικότητα του περικειμένου (τίτλος, γραφιστική επιμέλεια, εξώφυλλο κλπ.), της εικονογράφησης, της δομής του περιεχομένου και του ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν οι ίδιες οι πληροφορίες.

   Η Μαρίζα Ντεκάστρο έχοντας αποδείξει πολλές φορές τη γνώση και εμπειρία της στη συγγραφή ενός βιβλίου γνώσεων, δημιουργεί -και- αυτή τη φορά ένα βιβλίο άκρως ενδιαφέρον για μικρούς και μεγάλους. Διαβάζοντάς το δεν μπορούσα να αποφύγω (εκπαιδευτικός ούσα...) τη σύγκριση με τα σχολικά βιβλία της ιστορίας, που κατά κύριο λόγο αντιμετωπίζουν τη γνώση μονοδιάστατα. Έχοντας την επιστημονική (και απαραίτητη για ένα βιβλίο γνώσεων) βοήθεια και επιμέλεια δυο ειδικών για το θέμα καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών, η Μαρίζα Ντεκάστρο κατορθώνει τα αποτυπώσει μια ολόκληρη εποχή -από τα τέλη του 18ου έως τα μέσα του 19ου αι.- μέσα από μια ολιστική προσέγγιση. Με τον συγκεκριμένο τρόπο αναδεικνύεται η διασύνδεση και αλληλεπίδραση των παγκόσμιων πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και επιστημονικών εξελίξεων, τονίζοντας πτυχές της καθημερινής ζωής, της εκπαίδευσης και της τέχνης.

   Το βιβλίο διαρθρώνεται σε 21 ενότητες, οι οποίες διαφοροποιούνται μεταξύ τους με ένα λευκό πλαίσιο- τίτλο στην άκρη της σελίδας με τη μορφή σελιδοδείκτη και συνοδεύονται από φωτογραφίες, γκραβούρες και ζωγραφικούς πίνακες κάθε εποχής. Ξεκινώντας από την εποχή των επαναστάσεων και των κινημάτων ανεξαρτησίας σε παγκόσμια κλίμακα, περνά στην ανάπτυξη του κόσμου, στις αρνητικές επιπτώσεις της  (δουλεμπόριο), αλλά και στις θετικές εξελίξεις που επισύρει η ανάπτυξη αυτή, όπως η ανακάλυψη νέων χωρών, οι εξελίξεις στα μέσα μεταφοράς, τα ιατρικά επιτεύγματα, οι νέες εφευρέσεις. Σε συνέχεια των νέων εφευρέσεων ακολουθεί η Βιομηχανική επανάσταση, όπου η συγγραφέας χρησιμοποιεί ως βασικό παράδειγμα των επιπτώσεών της την περίπτωση του Μάντσεστερ, την πρωτεύουσα της αγγλικής κλωστοϋφαντουργίας. Το πλούσιο υλικό του βιβλίου συνεχίζει κάνοντας ένα κινηματογραφικό "ζουμ" στα Βαλκάνια και ειδικά στη Θεσσαλονίκη, την οικονομική πρωτεύουσα της εποχής, ενώ ακολουθούν θέματα όπως τα επαγγέλματα, οι νέες κοινωνικές τάξεις, η διατροφή, η παιδική ζωή, η εκπαίδευση, η αρχαιοκαπηλία στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.

   Κλείνοντας, ιδιαίτερη αναφορά θα ήθελα να κάνω στην ενότητα που αφορά στη λογοτεχνική παραγωγή της εποχής, όπου παρόλο που δεν υπήρχε Παιδική Λογοτεχνία, τα σύγχρονα παιδιά μπορούν να διακρίνουν βιβλία που διαβάζουν μέχρι σήμερα και έχουν πλέον καταξιωθεί και στον χώρο της Παιδικής Λογοτεχνίας ως βιβλία crossover. Η ενότητα αυτή συμπληρώνεται με το επίμετρο, όπου γίνονται προτάσεις για διάβασμα στον αναγνώστη λογοτεχνικών έργων της εποχής.
   Γίνεται λοιπόν φανερό πως μέσα από το βιβλίο Ένας κόσμος σε κίνηση γίνεται πραγματικά κίνηση όχι μόνο γεγονότων, αλλά και ιδεών, που συγκλόνισαν και καθόρισαν ολόκληρο τον κόσμο και που οι μικροί και μεγάλοι αναγνώστες μπορούν να δουν σφαιρικά. Η αξιοπιστία των γνώσεων και η —σύγχρονη ενημέρωση των επιστημονικών στοιχείων, που αποδεικνύεται στο τέλος του βιβλίου με τη χρήση βιβλιογραφίας, η σαφής και άμεση παρουσίαση των πληροφοριών χωρίς την υπεραπλούστευσή τους, καθώς και η μη προβολή στερεοτύπων και μονομερών απόψεων τόσο από το κείμενο όσο και από την εικονογράφηση, αναπτύσσουν την κριτική ικανότητα του αναγνώστη, κάνοντάς τον να σκεφτεί και να προβληματιστεί ξαναβλέποντας τον κόσμο με μια άλλη, πιο διεισδυτική ματιά.

Από τη Χρύσα Κουράκη